අප්‍රිකා මහද්වීපයේ බෙනින් ජනරජයේ දකුණු කොටසේ, කොටනවු වරාය නගරයට ආසන්නයේ අප්‍රිකාවේ විශාලතම පාවෙන ගම්මානය පිහිටා ඇත. එය Nokoué විල මැද පිහිටා ඇති අතර 17 වන සියවස දක්වා දිවෙන කෘත්‍රිම දූපත් වටා සකස් කර ඇති වර්ණවත් ලී කණු වලින් සංලක්ෂිත වේ.
මෙම අද්විතීය ගෘහනිර්මාණ ශිල්පය උපත ලැබුවේ ටොෆිනු ගෝත්‍රික ඉතිහාසයෙන් වන අතර එය වහල් වෙළඳාමෙන් රැකවරණයක් ලෙස ගොඩනගා ඇත. එය කාලයාගේ ඇවෑමෙන් ඔවුන්ගේ වාර්ගික සමාජ-පාරිසරික ජලජීවී පද්ධති මගින් පවත්වා ගෙන ගොස් ඇති අතර දැන් එය දැන් ගෝලීය සංචාරක ආකර්ෂණයක් බවට පත්ව ඇත. මෙම ගම්මානය 1996 දී යුනෙස්කෝව විසින් ලෝක සංස්කෘතික උරුමයක් ලෙස පිළිගනු ලැබූ අතර වාර්ෂිකව විදේශිය නරඹන්නන් 10,000 ක් පමණ ආකර්ෂණය කර ඇති එය., ජලය මත ජීවත්වන ප්‍රදේශවාසීන්ගේ අද්විතීය ජීවන රටාව අනාගත පාවෙන නගර සැලසුම් කිරීම සඳහා රටට බොහෝ පාඩම් ඉදිරිපත් කරයි.
17 වන සියවසට පෙර බෙනින් වෙරළ තීරයේ ජීවත් වූ “දියකාරයන්” ලෙස හැඳින්වූ, මසුන් ඇල්ලීමේ දක්ෂ බටහිර අප්‍රිකානු ජනගහනයක් වන ටොෆිනු ගෝත්‍රය විසින් Ganvie ගමිමානය ආරම්භ කරන ලදී. වෙනත් ගෝත්‍රවල සාමාජිකයන්ව අල්ලා පෘතුගීසි වහල් වෙළෙන්දන්ට විකුණූ ෆොන් ගෝත්‍රිකයන්ගෙන් ආරක්ෂා වීමට ඔවුහු තම ප්‍රජාව නොකෝව් විල වෙත රැගෙන ගියහ.
ඉතිහාසයට අනුව වැව මත ගම ඉදිකිරීමට තීරණය කළේ භෞතික බාධකයක් ලෙස ක්‍රියා කිරීම පමණක් නොව ආගමික විශ්වාසයන් ද මුල් බැස ගත් බවයි. මෙම විශ්වාසයන් ෆොන් ගෝත්‍රිකයට ජලය පූජනීය වස්තුවක් බැවින් ජලය මත මිනිසුන්ට පහර දීම තහනම් කලේය ඒ අතර ජලයේ තම ගමිමානය ගොඩනැගූ ටොෆිනු ගෝත්‍රය , “අපි බේරුණා” යන අර්ථය ඇති ගමට Ganvie ලෙස නම් කළහ.
පාවෙන ගම්මානයේ මිනිසුන් 45,000ක් පමණ වාසය කරන අතර, නිවාස, බැංකු, ආපනශාලා, වෙලඳපොලවල්, හෝටල්, පාසල් සහ ආගමික ස්ථාන ඇතුළු විවිධ වර්ගවල 3,000 කට අධික කණු ගොඩනැගිලිවල ජීවත් වෙති. නේවාසික නිවාස බොහෝ දුරට ලී කණුවල සම්ප්‍රදායික ක්‍රම භාවිතා කරන අතර පාසල් සහ ආගමික ස්ථාන වැනි පොදු ගොඩනැගිලි නවීන ක්‍රම කොන්ක්‍රීට් කණු සහ වැලි ක්‍රීට් කුට්ටි වලින් ඉදිකර ඇත. සාම්ප්‍රදායික නිවාසවල කණු සකස් කර ඇත්තේ කාලගුණයට ඔරොත්තු දෙන රතු කළුවර ලීයෙන් වන අතර බිත්ති උණ බම්බු සහ තල් අතු වලින් සාදා ඇත. වහලවල් පිදුරු හෝ, මෑතදී, රැලි සහිත ලෝහ තහඩු වෙනුවට ආදේශ කර ඇත. මෙම ව්‍යුහයන් වසර 15-20 ක ආයු කාලයක් සඳහා ඉදිකර නඩත්තු කර ඇති අතර ඒවා ස්වභාවධර්මයේ තාවකාලික බවට පත් කරයි. ප්‍රදේශවාසීන් කාලයත් සමඟ ජල පරිසර පද්ධතිය තුළ දිරාපත් වන ද්‍රව්‍ය සඳහා තෝරා ගන්නා අතර එයට ඍණාත්මක බලපෑමක් ඇති නොකරයි.
එපමණක් නොව, කුඩා කෘත්‍රිම දූපත් වලින් සමන්විත නාගරික සැලැස්මකට අනුපූරකව, නිවාස දෙකක් හෝ වැඩි ගණනක් සම්බන්ධ කරන නාගරික අංගන මෙන්ම, ගමේ සෑම ප්‍රදේශයක් හරහාම ඔරුවකින් පහසුවෙන් ගමන් කිරීමට විශාල ජල වීදි ද, කණු ව්‍යුහයන් නිර්මාණය කර ඇත. Nokoué වැව ගැඹුර මීටර් 1-2 ක් පමණක් බැවින්, ප්‍රජාවේ පදිංචිකරුවන් මෙම දූපත් ඉදිකිරීම සඳහා ප්‍රධාන භූමියෙන් පස් ගෙන ගියහ. මුලදී, ඒවා කුඩා දරුවන්ට ඇවිදීමට ඉගැන්වීමේ අවකාශයන් සහ සතුන් හීලෑ කිරීමේ ස්ථාන ලෙස අදහස් කරන ලද නමුත් පසුව ඒවා පාවෙන ගමට අද්විතීය චරිතයක් ලබා දෙන පවුල් සහ නාගරික ලක්ෂණ සම්බන්ධ කරන සමාජ අවකාශයන් බවට පත්ව ඇත.
දක්ෂ ධීවරයින් ලෙස, ටොෆිනු ගෝත්‍රිකයන් ජලජීවී වගාව නාගරික පද්ධතියක් ලෙස යොදා ගනිමින් ජලය සමඟ ඔවුන්ගේ සංවේදී සබඳතාව තබා ගත්හ. පාවෙන කණු ව්‍යුහයන් ප්‍රදේශය සැලසුම් කරන ලද මත්ස්‍ය තණබිම් සහ කෘතිම ගල්පර වලින් වටවී ඇති අතර එමඟින් ජලජ ජීවීන්ට වර්ධනය වන නගරය සමඟ සෞඛ්‍ය සම්පන්න සම්බන්ධතාවයක් පවත්වා ගැනීමට උපකාරී වේ. මත්ස්‍ය තණබිම් සහ ගල්පර නව්‍ය ජලජීවී වගා පද්ධතියක් නියෝජනය කරන අතර එහිදී කඩොලාන වගා කිරීම සඳහා මසුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට යොදා ගනී. තල් අතු වැනි දේශීය කඩොලාන විශේෂ වැව් පතුලෙහි නැංගුරම් ලා ඇති අතර කූඩු සෑදීම සඳහා උණ බම්බු වලින් වට කර ඇත. කඩොලාන දිරාපත් වී, ප්ලවාංග නිර්මාණය කරන අතර, දැව ඇල්ගී වර්ධනය සඳහා උත්ප්‍රේරකයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි, පරිසරය තුළ පෝෂණය හා ජීවත් වීමට මාළු ආකර්ෂණය කරයි. මෙම පද්ධතිය ප්‍රදේශවාසීන් විසින් Acadja ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර, මාළු අස්වැන්න නෙළීම, නව කඩොලාන ඉදි කිරීම සහ නගරයේ ජලජ ජෛව විවිධත්වය වැඩි වන විට එය සති දෙකකට වරක් ප්‍රතිසංස්කරණය කෙරේ.
යමෙක් ගැන්වි හි කණු ව්‍යුහය තුළ සිටිනු දුටුවහොත්, යටින් ජලය පැහැදිලි බවත්, ගම හරහා ගමන් කරන විවිධ මත්ස්‍ය විශේෂ නිරීක්ෂණය කිරීම පහසු බවත් ඔවුන්ට පෙනෙනු ඇත. ගම විවෘත බවක් දැනෙන අතර ප්‍රජාව පිළිබඳ දැඩි හැඟීමක් ඇත.
මෙම පාවෙන ගම්මානය එහි දේශීයව සකසන ලද නාගරික පද්ධති හරහා සියවස් හතරකට වැඩි කාලයක් සමෘද්ධිමත් වී ඇති අතර එය අප්‍රිකාවේ වැනීසිය යන ආදර නාමය උපයා ඇත. කෙසේ වෙතත්, ප්‍රදේශවාසීන් තවමත් අභියෝග රැසකට මුහුණ දී සිටින අතර, මූලික වශයෙන් නිසි අපද්‍රව්‍ය හා අපද්‍රව්‍ය කළමනාකරණ පද්ධති නොමැතිකම. සාම්ප්‍රදායික අපද්‍රව්‍ය පද්ධති සෘජුවම අපද්‍රව්‍ය වැවට ගෙන යන අතර එය ගමේ වැඩිවන ජනගහනය හේතුවෙන් ජලජ ජීවීන් සඳහා අකාර්යක්ෂම හා දූෂණය වී ඇත. මීට අමතරව, දේශීය ධීවර ආර්ථිකය සංචාරක ආදායමෙන් බාහිරව උත්පාදනය කරන ලද උද්ධමන ආර්ථිකයක් සමඟ තරඟ කරන බැවින් දරිද්‍රතාවය වැඩි වෙමින් පවතී. මෙම අභියෝග පාවෙන ගම්මානය ක්‍රමයෙන් එහි ප්‍රදේශවාසීන්ගේ ජීවන රටාවට සහාය වීමට නොහැකි වීමට හේතු වේ.
උපාලි ජයසිංහ
