අඛණ්ඩ ඉතිහාසයකට උරුමකම් නොකියන පෝලන්තය වරින්වර විවිධ අධිරාජ්‍යවල කොටස් ලෙස පැවති අතර පසුව එය පෝලන්තය නම් රාජ්‍ය්‍ය ලෙස වෙන්වන්නට හැකියාව ලබාගත්තේය. විශේෂයෙන් දෙවන ලෝක යුධ සමයේ ඉතා අපකීර්තිමත් අවුෂ්විට්ස් බන්ධනාගාරය වැනි ස්ථාන නාසි හමුදාව පවත්වාගෙන ගියේ පෝලන්ත පාලකයන්ගේ සහ ජනයාගේ උදව්වෙන් වීම වැනි කාරණාද පෝලන්ත ඉතිහාසය මතක් කිරීමේදී වැදගත්ය. කෙසේ වුවද මේවාට එරෙහි වූ සාහිත්‍යකරුවෝ පෝලන්තය තුළ සිටියහ. එහෙත් ඔවුන්ට ජීවිත රැකගැනීම පහසු වූයේ නැත. ඉෂාක් බෂෙවිස් සිංගර් එලෙස දිවි ගලවාගෙන එක්සත් ජනපදයට පළා ගිය අතර පසුව සාහිත්‍යය සඳහා වන නොබෙල් සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබුවේය.
කෙසේ වුවද පෝලන්තයට නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මාන හයකට උරුමකම් කියන සාහිත්‍යයක් හිමිය. ඒ පිළිවෙළින් හෙන්රික් ෂියෙන්කවිෂ් (1925), වදෙයිස්වොෆ් රෙයිමොන්ට් ( 1924), අයිසෙක් බෂෙවිස් සිංගර් (1978), ෂෙස්ලොෆ් මිවොෂ් (1980), විස්ලාවා ෂිම්බෝර්ස්කා (1996), ඔල්ගා තොකර්චුක් (2018) ලෙසිනි.
නූතන පෝලන්ත සාහිත්‍යය සැලකීමේදි එහි කැපී පෙනෙන චරිතය වන්නේ ඔල්ගා තොකර්චුක්ය. වඩාත් විචාරයට බඳුන් වූ සහ වාණිජව සාර්ථක වූ පෝලන්ත ලේඛිකාව ඔල්ගා තොකර්චුක්ය. ඇය වඩාත් කැපී පෙනෙන්නේ ඇගේ ලේඛන ශෛලියෙහි ඇති මායාමය තානය නිසාවෙනි. ඇය පුහුණුව ලත් මනෝ විද්‍යාඥවරියකි. ඇය විසින් කාව්‍ය සංග්‍රහයන්, නවකතා කිහිපයක් මෙන්ම කෙටි ගද්‍ය කෘති හා වෙනත් පොත් කිහිපයක් පළකර ඇත. පෝලන්තයේ ප්‍රධාන සාහිත්‍ය සම්මානය වූ නයිකි සම්මානය 2008 වසරේදී දිනාගත් ඇගේ ‘බෙයිගුනි’ නවකතාව ජෙනිෆර් ක්‍රොෆ්ට් අතින් ඉංග්‍රීසි බසට පරිවර්තනය වී 2017 වසරේදී ‘ප්ලයිට්ස්‘ නමින් පළ විය. ඇගේ Księgi Jakubowe ‘යාකොබ්ගේ ග්‍රන්ථ‘ නම් නවකතාවට යළිත් වරක් 2015 දී නයිකි සම්මානය හිමි වීම සුවිශේෂි කාරණයකි. එම කෘතිය මේ වනවිට ඇමරිකාවේ ජාතික පොත් සම්මානය හෙවත් නැෂනල් බුක් අවෝඩ්ස් සම්මානයට මෙන්ම ඩබ්ලින් ජාත්‍යන්තර සම්මානයට ද නිර්දේශ වී ඇත. ඇයගේ ‘ඩ්‍රයිව් යුවර් ප්ලව් ඕවර් ද බෝන්ස් ඔෆ් ද ඩෙඩ්‘ කෘතිය අන්තෝනියා ලොයිඩ් ජෝන්ස් විසින් පරිවර්තනය කරනු ලදුව 2019 වසරේ ජාත්‍යන්තර බුකර් ත්‍යාගයේ අවසන් වටයට නිර්දේශිත විය. එය මවිසින් 2020 වසරේදී ‘මරණයේ රළ නැගුම’ ලෙසින් පරිවර්තනය කර විදර්ශන ප්‍රකාශනයක් ලෙස එළිදවන ලදී. ඉහත කී සම්මානවලට අමතරව යුරෝපය පුරා විවිධ සම්මාන දිනා ඇති ඇය සාහිත්‍ය තුළින් රටවල් අතර සුහදත්වය ඇතිකිරීම වෙනුවෙන් ද ඇගයීමට පාත්‍ර වී ඇති සම්භාවනීය ලේඛිකාවකි.
ඔල්ගා තොකර්චුක් සාහිත්‍ය වෙනුවෙන් වඩා සක්‍රීය දායකත්වයක් සපයන අතර ඇය පෝලන්ත ලේඛකයන් සඳහා වැඩමුළු මාලාවක් පවත්වන්නේ නොබෙල් ත්‍යාගය වෙත සමීප වන ආකාරය ගැන දැනුවත් කරමිනි. තමන්ගේ ලේඛනය වඩාත් තීව්‍ර කරගන්නේ කෙසේද යන්න ගැන ඇය පවත්වන මෙම වැඩමුළු මාලාව එරට සාහිත්‍යය පෝෂණය කරන්නට මහත් දායකත්වයක් දක්වයි. මෙයට අමතරව මේ වසරේදී ඇය, ඇයගේ සියලු පරිවර්තකයන් පෝලන්තයට කැඳවා වැඩමුළුවක් පැවැත්වුවාය. එමෙන්ම නොබෙල් සම්මානය දිනාගැනීමෙන් අනතුරුව ඇය ‘ටෙන්ඩ නැරේටර්‘ හෙවත් සියුමැළි ආඛ්‍යානිකයා නමින් ලේඛනය පිළිබඳ ඇයගේ අත්දැකීම් ඇතුළත් පොතක් ද, මේ වසරේදී ඇයගේ නවතම නවකතාව වන ‘එම්පුෂියොන්’ නිකුත් කරන ලදී.
ඔල්ගා මෙන්ම පෝලන්තයේ ඉහළම සාහිත්‍ය සම්මානය වන නයිකි සම්මානය දිනාගත් ලේඛක ලේඛිකාවන් අතර මාරියුෂ් සිජියෙල්ස් ට හිමිවන්නේ වැදගත් ස්ථානයකි. පෝලන්තයේ වාර්තාකරණයට නවමු මානයක් එක් කළ ලේඛකයෙකු මෙන්ම වැඩසටහන් ඉදිරිපත් කරන්නෙකු මෙන්ම නිෂ්පාදකයෙකු ලෙසද ඔහුව හැඳින්විය හැකිය. ඔහු විසින් රචිත Nie ma නම් කෘතියට 2019 වසරේදී නයිකි සම්මානය හිමිවිය. වසර ගණනක් පුරා ඔහු විසින් කරන ලද රූපවාහිනී වැඩසටහන් සහ ලියන ලද කෘතීන් තුළින් සමාජයේ අසාධාරණයට ලක්වන විවිධ ප්‍රජාවන්ගේ සංවේදී කතන්දර ජනතාව හමුවට ගෙන එන්නට ඔහු කටයුතු කළේය. විශේෂයෙන්ම සමලිංගික ප්‍රජාව මෙන්ම සමලිංගික ගණිකා වෘත්තියේ යෙදෙන පිරිස මුහුණපාන ගැටළු පිළිබඳව ඔහුගේ අවධානය වැඩියෙන් යොමුවිය.
ඔහුගේ නී මා කෘතියේ එන මළවුන්ගේ සාප්පුව නම් කෙටිකතාව සිංහලට පරිවර්තනය කරන්නට මට අවස්ථාව ලැබිණි. සිංහල අකුරුවල ඇති වටකුරු හැඩය ගැන ඔහු සමඟ දීර්ඝව කතාකරන්නට මට අවස්ථාව ලැබුණේ ඒ හරහාය. සිය ලේඛනයක් සිංහල භාෂාවෙන් පළවී තිබෙනු දැකීම ඔහුව සතුටට පත්කර තිබිණි.
පෝලන්ත සාහිත්‍යයට අතීතයේ සිටම විවිධ භාෂාවන් කතාකරන පිරිස තම දායකත්වය සපයා ඇත. ජර්මන්, ප්‍රංශ වැනි භාෂා වලින්ද පෝලන්තය තුළ කෘති බිහිව ඇත. යුක්රේනයේ ඉපිද දැන් පෝලන්තයේ ජීවත්වන සහ පෝලන්ත බසින් සාහිත්‍යකරණයේ යෙදෙන සැනා ස්ලෝව්නියොව්ස්කා පෝලන්ත සාහිත්‍යයේ නූතන පරපුර නියෝජනය කරන ලේඛිකාවකි. 1978 වසරේදී යුක්රේනයේ ලවිව් නගරයේ උපතලද ඇය වොර්සව් විශ්ව විද්‍යාලයෙන් මුද්‍රණය පිළිබඳ උපාධිය හැදෑරුවාය.
සිය පළමු නවකතාව වන ‘ද හවුස් විත් ද ස්ටෙයින්ඩ්-ග්ලාස් වින්ඩෝව්ස්‘ නවකතාවෙන්ම පෝලන්ත සාහිත්‍ය ලෝකය තුළ ස්ථාපිත වන්නට ඇයට හැකියාව ලැබිණි. එම කෘතියට සැනැක් සාහිත්‍ය සම්මානය මෙන්ම කොන්රඩ් සාහිත්‍ය සම්මානයද හිමිවූ අතර 2016 වසරේ නයිකි සම්මානය සඳහා කෙටිලැයිස්තුගත විය. ඇය විසින් රචිත මෙම කෘතියේ අඩංගු වන්නේ පරම්පරා හතරක කාන්තාවන් සිවුදෙනෙකුගේ ජීවිතවල ගලායාමයි. එය ලියවෙන්නේද ලවීව් නගරය පාදක කරගෙන වීම සුවිශේෂිය. ලවීව් නගරය කලෙක රුසියාවට, කලෙක ජර්මනියට, කලෙක පෝලන්තයට යටත්ව තිබූ අතර වර්තමානයේ එය අයත් වන්නේ යුක්රේනයටයි. මෙවැනි ඓතිහාසික කාලසීමාවක් පසුකරන නගරයක මීමිත්තණියගේ සිට මීමිණිපිරිය දක්වා වූ චරිත අත්විඳින ස්වභාවයන් මැනවින් ග්‍රහණය කරගෙන ලියන්නට ස්ලෝවිනියොව්ස්කා දක්වන දක්ෂතාවය විචාරක අවධානයට පාත්‍රවිය. එනිසාම මෙම කෘතිය අන්තෝනියා ලොයිඩ් ජෝන්ස් අතින් ඉංග්‍රීසි බසට පරිවර්තනය වී ලෝකය පුරා පාඨකයන් පිරිසකගේ අවධානය ස්ලෝව්නියෙව්ස්කාට ලබාදී ඇත.
මෑතකාලීනව ලංකාවේ පවා අතිශය ජනප්‍රිය වූ මාලානාටකයක් වන ‘ද විචර්‘ ටෙලි කතා මාලාව නිමැවෙන්නේ ඔන්ඩ්‍රේ සප්කොව්ස්කි නම් පෝලන්ත ජාතික ලේඛකයාගේ කෘති ඇසුරෙනි. පෝලන්තය තුළ සිටින ෆැන්ටසි ශානරයේ කතා මවන අරුම පුදුම ලේඛකයා ලෙස හැඳින්වෙන්නෙ ඔහුය. පාඨකයා ඉතා අද්භූත මායාමය ලෝකයක් කරා කැඳවාගෙන යමින් දැඩි ලෙස පාඨකයා ආකර්ෂණය කරගන්නට සමත් නවකතා ලියන්නෙකු ලෙස සප්කොව්ස්කි නිතැතින්ම ලෝක අවධානයට ලක්වේ. ඔහුගේ කෘති භාෂා 37කට පරිවර්තනය වී තිබීම සුවිශේෂීය. ඔහු විසින් නවකතා දහයක් සහ කෙටිකතා සංග්‍රහ අටක් පෝලන්ත සාහිත්‍යයට එකතු කර තිබේ. සඟරාවක පළ වූ ඔහුගේ එක් කෙටිකතාවකින් පසුව පාඨකයන්ගෙන් මතුවූ ඉල්ලීම් මත ඔහු විසින් නිර්මාණය කරන ලද ද විචර් කෘති මාලාව අදවන විට ලෝකය පුරා මිලියන ගණනින් අලෙවිවන කෘති බවට පත්ව ඇත.
සිය පළමු කෘතියෙන්ම ලෝකයේම කතාබහට ලක්වන්නට සමත් වන්නේ නම් එය ලේඛකයෙකුට ලැබෙන දුර්ලභ භාග්‍යයකි. එවැනි භාග්‍යයක් අත්කරගත් පෝලන්ත ලේඛිකාවක් ලෙස දොරෝතා මෂ්යොව්ස්කා හැඳින්විය හැකිය. සුදු සහ රතු දෙකෙන් එකක් යන හිසින් යුතුව 2002 වසරේදී ඇය ලියන ලද නවකතාව පෝලන්තය සහ රුසියාව අතර පැවති යුද්ධය පිළිබඳව මෙතෙක් ලෝකය දැන සිටි කතාවට එහා යමින් මතභේදාත්මක එකක් බවට පත්විය. එහි භාෂාව නරුමවාදී ගතිලක්ෂණ පෙන්වන නව්‍ය භාෂාවක් ලෙස හඳුනාගන්නා හෙයින් එය නැවුම් අත්දැකීමක් බව විචාරකයෝ පවසති. පශ්චාත් නූතනවාදී පෝලන්ත සාහිත්‍යය නියෝජනය කරන ප්‍රධාන කෘතියක් ලෙස ඇගේ මෙම කෘතිය ඇගයීමට ලක්වේ.
කෙසේ වුවද ඇය විසින් පළ කළ රැජණගේ මොනරා නම් දෙවන නවකතාව 2006 වසරේ නයික සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබුවද එම කෘතියට ඇගේ පළමු කෘතියට ලැබුණු අගය කිරීම් නොලැබිණි. ලේඛිකාවකට අමතරව මාධ්‍යෙව්දිනියක, තීරුලිපි රචිකාවියක මෙන්ම වේදිකා නාට්‍ය රචිකාවියක ලෙසද ඇය සාහිත්‍ය කලාවේ නිරතවන්නීය.
සාහිත්‍ය කලාවේ වඩාත් පුද්ගලිකම කලාව ලෙස සැලකෙන කවියෙන් ද පෝලන්ත සාහිත්‍යය පොහොසත් ය. නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මානලාභී පෝලන්ත කිවිඳියක වන විස්ලාවා ෂිම්බෝර්ස්කා වැනි අතීතයකින් සමන්විත පෝලන්ත සාහිත්‍යෙය් නූතන යුගයේ විශිෂ්ට කවියෙකු ලෙස වොයිජැක් කුෂුක් හැඳින්විය හැකිය. එක්දහස් නමසිය අනූව දශකයේ සිට කාව්‍යකරණයේ නියැළෙන ඔහු 2003 වසරේදී අති විශිෂ්ට නවකතාවක් එළි දක්වයි. නජෙයි නම් වන එය 2004 වසරේ නයික සම්මානයෙන් පිදුම් ලබන අතර එම නවකතාව ඇසුරින් ඔහු විසින් රචිත සිනමා තිරරචනයටද එම වසරේදීම සම්මාන හිමිවීම දුර්ලභ අවස්ථාවකි.
නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මාන හයකින් පිදුම් ලබන්නට සමත්ව ඇති පෝලන්ත ඉතිහාසය කෙසේවත් කුඩා සාහිත්‍යයක් නොවේ. පෝලන්ත සිනමාව සේම සාහිත්‍යයද ලෝකයේ ඉහළ පෙළේ සාහිත්‍යයක් ලෙස හඳුනා ගැනේ. ඉදිරියටද පෝලන්තය වෙනුවෙන් නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මාන දිනාදෙන ලේඛක ලේඛිකාවන් සිටින බව ඉහත ලිපිය කියවූ ඔබට අවබෝධ වනු ඇත්තේය. එමෙන්ම ඒ වගකීම කරට ගත් ඔල්ගා තොකර්චුක් වැනි ලේඛිකාවක් පෝලන්තයට ආශිර්වාදයක්ම වෙයි.
රශ්මික මණ්ඩාවල
